Nasıl ki, Kebapsız Adana, Zeki’siz Metin, Ayransız Döner, Yoğurtsuz Mantı yemeği düşünülemez ise EN ISO 13849-1 standardına başvurulmadan EN ISO 12100’e göre yapılmış bir risk değerlendirmesi düşünmek mümkün değildir.
EN ISO 12100’e göre ve EN ISO 13849-1’e göre ayrı ayrı yapılmış risk değerlendirmesi olarak piyasada duyduğumuz açıklamaların neden yanıltıcı olduğu ve bu iki standart arasındaki bağlantıyı örnekler ile açıkladığımız yazıya aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz :
Nasıl ki, Kebapsız Adana, Zeki’siz Metin, Ayransız Döner, Yoğurtsuz Mantı yemeği düşünülemez ise EN ISO 13849-1 standardına başvurulmadan EN ISO 12100’e göre yapılmış bir risk değerlendirmesi düşünmek mümkün değildir.
EN ISO 12100’e göre ve EN ISO 13849-1’e göre ayrı ayrı yapılmış risk değerlendirmesi olarak piyasada duyduğumuz açıklamaların neden yanıltıcı olduğu ve bu iki standart arasındaki bağlantıyı örnekler ile açıklayacağız.
EN ISO 13849-1 uygunluk raporu, EN ISO 12100’e uygun olarak Risk Değerlendirmesi Raporu, otomatik hat güvenlik seviyesinin belirlenmesi gibi konularda bu iki standarta sürekli başvurulmaktadır.
Aşağıdaki resimdeki gibi bir robot hücresine risk değerlendirmesi yaptığımızı düşünelim
EN ISO 12100’de aşağıdaki belirtilen adımlar takip edilip Risk Azaltımı noktasına geldiğimizi düşünelim.
Buradaki tehlikelerden birisi tabiki Endüstriyel Robot’un operatöre çarpması olarak mekanik bir tehlike olacaktır.
Bu tehlikenin ortaya çıkma olasılığını hesaplayarak Risk’i puanladıktan sonra
Risk azaltımı yöntemleri için tekrardan EN ISO 12100’e başvurulduğunda aşağıdaki risk azaltımı yöntemleri karşımıza çıkacaktır.
Inherently safety design measure – Doğal emniyetli tasarım önlemleri adımından sonra 2. adımda
Safeguarding and complementary protective measures – Koruma önlemleri (Mekanik Kapama,Işık Perdesi vb) ve tamamlayıcı koruyucu önlemler (Acil durdurma)
önlemlerine başvurulur.
Aşağıdaki gibi bir endüstriyel robotumuz vardı ve risk azaltımı olarak ilk koruma önlemlerinden olan mekanik kapama ile görüldüğü gibi robotun etrafı tamamen kapatıldı. Risk azaltıldı mı? Evet
Fakat, operatör veya bakım personeli, temizlik,yağlama,bakım,ayarlama gibi amaçlarla her içeri girmek istediğinde komple mekanik korumayı sökmek ve içeri girmek hak verirsiniz ki verimli bir yapı olmayacaktır.
Bu sebeple robot hücresinin mekanik kapamasına bir adet kapı ve bu kapının açık olduğunu anlayacak bir emniyet ekipmanı (interlock switch) eklenmeli ve kapının açık olduğunu algılayıp, bir emniyet kontrolcüsüne sinyal göndermeli ve çıkış katında robotu emniyetli bir şekilde durdurmalıdır. (LOTO,Pre reset,Alan tarayıcı vb önlemlerde başka yazılarda konuşacağız)
Evet, EN ISO 12100’e uygun olarak Risk Değerlendirmesi Raporunu hazırlarken, artık karşımıza EN ISO 13849-1 standardı çıkmış oldu. Çünkü, risk azaltımı için tavsiye ettiğimiz önlem, artık kontrol/kumanda sistemlerinin emniyet ile ilgili kısımlarıyla ilgili olduğu için EN ISO 13849-1 veya IEC 62061 standartlarına başvurmamız gerekmektedir.
EN ISO 13849-1 uygunluk raporuna bizi yönlendiren EN ISO 12100 ilişkisi ise bu şekilde oluşmaktadır.
Ek olarak EN ISO 12100’e uygun olarak hazırlanan Risk Değerlendirmesi Raporu ve EN ISO 13849-1 uygunluk raporu hazırlarken bu standartlar arasındaki ilişkiyi ele alan ISO/TR 22100-2:2013 isimli bir Teknik Rapor bulunmaktadır. Bu raporda özetle yukarıda anlattıklarımız anlatılmış olup, EN ISO 13849-1 içerisindeki EN ISO 12100 ile alakalı risk azaltımı figürü biraz daha detaylı incelenmiştir.
